Upadłość konsumencka w 2025 roku – co warto wiedzieć, zanim podejmiesz decyzję
Czym jest upadłość konsumencka i kto może z niej skorzystać
Upadłość konsumencka to procedura sądowa, która umożliwia osobie fizycznej uwolnienie się od długów, których ta osoba nie jest już w stanie spłacać. Przeznaczona jest dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne, czyli nie spłacają zobowiązań od co najmniej trzech miesięcy. Obecnie nie ma już obowiązku udowadniania, że niewypłacalność powstała bez winy dłużnika. Sąd bada, czy dana osoba realnie nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań. Jeżeli sąd wyda postanowienie o upadłości danej osoby – cały jej majątek przechodzi pod zarząd syndyka, który będzie nim rozporządzał, tak aby spłacić wierzycieli w możliwie największym stopniu. Co ważne, postanowienie o upadłości może zostać wydane również wobec osoby, która nie posiada żadnego majątku, który można by przeznaczyć na spłatę wierzycieli.
Postępowanie upadłościowe to często jedyny sposób, by rozpocząć nowe życie bez długów. Daje szansę na ochronę przed windykacją i egzekucją komorniczą, a finalnie na całkowite oddłużenie.
Jak przebiega postępowanie upadłościowe
Procedura rozpoczyna się od złożenia wniosku w systemie KRZ (Krajowy Rejestr Zadłużonych). Następnie sąd ocenia, czy istnieją podstawy do ogłoszenia upadłości i powoływany jest syndyk, który przejmuje zarządzanie majątkiem dłużnika i prowadzi dalsze działania. W zależności od sytuacji majątkowej dłużnika oraz liczby wierzycieli, postępowanie może zakończyć się w ciągu kilku miesięcy lub potrwać ponad rok.
Dla osób nie posiadających majątku cała procedura bywa krótsza i mniej skomplikowana. Gdy majątek wymaga likwidacji, postępowanie staje się bardziej rozbudowane i obejmuje podział uzyskanych środków między wierzycieli.
Sądy obecnie częściej umarzają długi bez ustalania planu spłaty, jeśli dłużnik nie ma żadnych szans na jakiekolwiek regulowanie zobowiązań, np. ze względu na wiek, stan zdrowia lub trwałą niezdolność do pracy.
W jakich sytuacjach warto rozważyć złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości
Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby, które zmagają się z zadłużeniem niemożliwym do spłacenia. Dotyczy to szczególnie tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej – na przykład wskutek choroby, rozwodu, utraty pracy czy poręczenia cudzych zobowiązań.
Typowe sytuacje, w których warto rozważyć ten krok, to:
- stale rosnące zadłużenie, mimo podejmowanych prób spłaty,
- egzekucje komornicze blokujące dochody i konta bankowe,
- wypowiedziane umowy kredytowe lub zaległości wobec firm pożyczkowych, czy parabanków
- niepowodzenie w negocjacjach z wierzycielami.
Decyzja o upadłości nie powinna być podejmowana pochopnie, ale w wielu przypadkach jest to najbardziej racjonalne wyjście.
Ile kosztuje upadłość konsumencka i ile trwa postępowanie
Opłata sądowa za złożenie wniosku to 30 zł. Dodatkowe koszty to wynagrodzenie syndyka – pokrywane z majątku dłużnika lub tymczasowo przez Skarb Państwa, jeśli majątek nie istnieje. W niektórych przypadkach konieczne może być skorzystanie z odpłatnej pomocy prawnej, szczególnie przy bardziej skomplikowanych sprawach.
Czas trwania postępowania zależy głównie od tego, czy dłużnik posiada majątek oraz czy konieczne będzie ustalenie planu spłaty. W najprostszych przypadkach postępowanie kończy się w terminie 6-9 miesięcy. Gdy konieczna jest likwidacja majątku, a plan spłaty ustalony, całość może trwać do dwóch lat. Wykonywanie planu spłaty trwa zazwyczaj od roku do trzech lat.
Jakie skutki wywołuje ogłoszenie upadłości?
Przede wszystkim wstrzymane zostają wszystkie egzekucje prowadzone przez komorników. Według przepisów prawa upadłościowego z dniem ogłoszenia upadłości postępowania egzekucyjne ulegają zawieszeniu z mocy prawa. Po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości – postepowania egzekucyjne zostają umorzone. Kontakt z wierzycielami przejmuje syndyk. Dłużnik nie może już samodzielnie rozporządzać swoim majątkiem – wszystko przechodzi pod zarząd syndyka, który podejmuje decyzje zgodnie z przepisami. Zostaje ustalony plan spłaty wierzycieli. Plan spłaty określa wysokość spłat dokonywanych przez upadłego na rzecz poszczególnych wierzycieli. Wstępny projekt tego planu sporządza syndyk, ale sąd nie jest w żaden sposób związany stanowiskiem syndyka co do propozycji planu spłaty. Sąd ustalając plan spłaty bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz inne niezaspokojone zobowiązania masy upadłości. Możliwości zarobkowe nie oznaczają aktualnie uzyskiwanych dochodów. Sąd weźmie je pod uwagę, dochodów, ale uwzględni również doświadczenie zawodowe wykształcenie. Sąd uwzględnia również koszty utrzymania upadłego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu. Ważne jest, aby uzasadnić dlaczego dłużnik ponosi co najmniej przeciętne koszty utrzymania, inaczej sąd przyjmie te koszty w minimalnej wysokości. Tymczasem im wyższe dochody i mniejsze koszty utrzymania – tym wyższa rata ustalona w planie spłaty.
Po wykonaniu planu spłaty, sąd wydaje postanowienie, w którym m.in. umarza pozostałe długi. Dłużnik zyskuje szansę na nowy start bez zobowiązań, jednak przez kilka lat informacje o postępowaniu będą widoczne w rejestrach gospodarczych i mogą wpływać na zdolność kredytową. Po ogłoszeniu upadłości informacja o dłużniku trafia do Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). Jest to publiczny rejestr, do którego dostęp mają zarówno instytucje finansowe, jak i firmy oraz osoby prywatne. Wpis w KRZ może skutkować m.in. ograniczonym dostępem do kredytów i pożyczek bankowych. Ponadto informacja o upadłości może trafić do innych rejestrów dłużników, takich jak BIG InfoMonitor, czy KRD, co dodatkowo utrudnia korzystanie z usług finansowych i telekomunikacyjnych. Należy też pamiętać, że nie wszystkie zobowiązania mogą zostać umorzone. Umorzenie nie obejmie np. zobowiązań alimentacyjnych.
Czy warto skorzystać z pomocy prawnika?
Choć wniosek o upadłość można złożyć samodzielnie, w praktyce wiele osób popełnia błędy formalne lub nie potrafi dobrze opisać swojej sytuacji. Brak dokumentów, niejasne uzasadnienie czy źle określony stan majątku mogą skutkować odrzuceniem wniosku albo znacznie przedłużyć całą procedurę. Przykładowo wiele problemów może sprawić ustalanie wartości przedmiotów posiadanych przez dłużnika, a także ocena, czy w ogóle należy uwzględnić je we wniosku. Nieumiejętnie sporządzone uzasadnienie wniosku może mieć wpływ na wydłużenie okresu spłaty, a nawet na wysokość rat.
Pomoc kancelarii radcy prawnego lub adwokata zwiększa szanse na szybkie i skuteczne zakończenie postępowania. Doświadczony prawnik nie tylko przygotuje dokumenty, ale też poprowadzi klienta przez kolejne etapy postępowania. W przypadku bardziej skomplikowanych spraw – np. zbiegu wielu egzekucji komorniczych, w przypadku prowadzenia przez dłużnika działalności gospodarczej lub istnienia spornych wierzytelności – profesjonalne wsparcie bywa wręcz niezbędne.